Menu główne

Imprezy

Finansowanie

Projekt: "Utworzenie Centrum Dziedzictwa Kulturowego Bramy Morawskiej na Zamku Piastowskim w Raciborzu"

Beneficjent: Powiat Raciborski

Całkowity koszt projektu:
23 964 731,63 zł

Wysokość dotacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego:
19 646 860,69 zł

Środki własne beneficjenta:
4 317 870,94 zł

 


Punkt Informacji Turystycznej

ul. Zamkowa 2
47-400 Racibórz
Budynek Bramny

tel. +48 32 700 60 52
tel. 32 414 02 33 wew. 105

e-mail: zamekraciborz@silesia.travel, it@zamekpiastowski.pl, promocja@zamekpiastowski.pl

Punkt Informacji Turystycznej na Zamku otwarty jest w następujących dniach i godzinach:

  1. w okresie od 1 października do 31 marca:
    • od wtorku do piątku: 9.00-16.00,
    • w soboty, niedziele i święta: 10.00-18.00,
  2. w okresie od 1 kwietnia do 30 września:
    • od wtorku do niedzieli: 10.00-18.00,
  3. Punkt Informacji Turystycznej i Zamek są zamknięte:
    • 1 stycznia (Nowy Rok),
    • w sobotę i niedzielę wielkanocną,
    • 1 listopada,
    • 24 i 25 grudnia.
Rozmiar tekstu A A A
Strona główna » Turystyka » The best of powiat raciborski

Podaj adres email osoby, której chcesz polecić artykuł:
Podaj imię polecającego:
Podaj swój adres email:
dodano: 14.05.2013 r.
The best of powiat raciborski

1

Kościółek św. Krzyża i procesja wielkanocna – Pietrowice Wielkie

Jedyna zachowana w powiecie drewniana świątynia, wzniesiona w 1667 roku jako kaplica, poszerzona do obecnych kształtów w połowie XVIII wieku. Znane na Śląsku miejsce pielgrzymkowe za sprawą łaskami słynącego malowidła z początku XVIII wieku ze sceną ukrzyżowania Jezusa. Wielu wiernych doznało tu łask uzdrowienia bądź dostąpiło odpustów udzielanych z woli papieskiej. W sąsiedztwie, w 1899 roku, powstała neogotycka kapliczka, kryjąca źródło wody. Tradycja głosi, że jej spożywanie w połączeniu z gorliwą modlitwą działa jak lekarstwo i zapewnia długie zdrowie. Pobliski teren zaadaptowano na mały ogród botaniczny z miejscem do wypoczynku, oczkiem wodnym i małym mostkiem.

Pietrowice Wielkie słyną z wielkanocnej, urządzanej od wielu wieków procesji konnej, zwanej Osterreiten. Na Górny Śląsk zwyczaj ten przywiedli osadnicy z Zachodu w XII/XIII wieku. Obrzęd odbywa się w drugi dzień Świąt Wielkanocy, a intencją jeźdźców jest wybłaganie łask urodzaju i wszelkiej pomyślności. Jeźdźcy gromadzą się w południe przed XVI-wiecznym kościołem parafialnym p.w. świętych Wita, Modesta i Krescencji, by, w liczącej ponad sto koni procesji, przejechać do Św. Krzyża, gdzie odprawiane jest nabożeństwo. Następnie odbywa się objazd pól (zawsze ze wschodu na zachód), a na koniec wyścigi. Współcześnie po Osterreiten gmina organizuje festyn konny z pokazami rycerskimi, ujeżdżania, hippiki i woltyżerki.
Kościół otwarty w czasie nabożeństw, zwiedzanie po uzgodnieniu z proboszczem parafii św. Wita, Modesta i Krescencji, tel. + 48 32 419 80 48. Źródełko czynne codziennie od świtu do zmierzchu.

2

Zamek Piastowski – Racibórz

Pierwsza wzmianka o grodzie pochodzi z 1108 roku. Z Kroniki Galla Anonima wiadomo, że został wówczas odbity z rąk Morawian przez wojska księcia Bolesława Krzywoustego. Stał się siedzibą polskiego kasztelana, a w II połowie XII wieku dworu Mieszka zwanego Laskonogim, pana na Raciborzu, dzielnicowego władcy Polski. Po nim rezydowali tu kolejni książęta górnośląscy, w tym Kazimierz, dziad króla polskiego Władysława Łokietka. W I połowie XIII wieku rozpoczęto wznoszenie pierwszych partii murowanych zamku. Około 1290 roku książę Przemysł zlecił budowę gotyckiej kaplicy, która otrzymała wezwanie św. Tomasza Becketa z Canterbury, angielskiego męczennika. Wezwanie upamiętnia spór między biskupem wrocławskim Tomaszem II a księciem Henrykiem IV Probusem, którego finał, opisany przez Jana Długosza, rozegrał się w Raciborzu. Zamek, w którym schronił się biskup, oblegały wojska Probusa. Ostatecznie doszło do pojednania, a wdzięczny za to biskup ustanowił przy kaplicy kolegiatę. Kanonicy przebywali tu do 1416 roku. Znawcy nie mają wątpliwości, że kaplica stanowi dziś najcenniejszy tego typu obiekt w Polsce. Nazywana jest perłą górnośląskiego gotyku, bądź też – ze względu na podobieństwa do słynnej paryskiej kaplicy - śląską Saint-Chapelle Ze starych przekazów wiadomo, że niegdyś przechowywano tu i czczono święte relikwie, niewykluczone, że szczątki kanonizowanego biskupa z Canterbury.

Po wymarciu Piastów raciborskich, zamek przeszedł we władanie Przemyślidów opawskich, potem księcia opolskiego Jana II Dobrego a następnie króla Czech, który oddał księstwo raciborskie z zamkiem w zastaw na rzecz margrabiego Jerzego Pobożnego Hohenzollerna, brata Albrechta, ostatniego wielkiego mistrza krzyżackiego w Prusach. Po nim budowla znalazła się we władaniu m.in. Izabeli Jagiellonki, córki króla Zygmunta Starego i Bony Sforzy; księcia Siedmiogrodu Zygmunta Batorego, bratanka króla Stefana Batorego; kolejnego księcia siedmiogrodzkiego Bethlena Gábora; polskich Wazów i możnych rodów, w tym Oppersdorfów z Głogówka czy rodziny von Sobeck. W I połowie XIX wieku przeszedł na własność książąt von Ratibor i był w ich posiadaniu do 1945 r.

Od XV wieku zamek przechodził liczne przeobrażenia architektoniczne, m.in. w duchu renesansu i baroku. Z siedziby możnowładczej stał się centrum zarządu dobrami zamkowymi. Z II wojny światowej wyszedł bez szwanku. Po wojnie władze komunistyczne dopuściły do zaniedbań. Dawna siedziba Piastów górnośląskich popadła w ruinę. Dopiero w 2009 r., z inicjatywy władz powiatu raciborskiego, przy wsparciu Unii Europejskiej, rozpoczęto remont zamku. W 2010 r. wojewoda śląski przekazał zabytek powiatowi raciborskiemu na własność.

Informacje na temat zwiedzania na: www.zamekpiastowski.pl

3

Kościół św. Jakuba – Racibórz

W 1241 roku ziemie południowej Polski najechały hordy mongolskie. Do decydującego starcia z nimi doszło pod Legnicą. Wojska polskie poniosły tam druzgocącą klęskę. Zginął głównodowodzący książę Henryk Pobożny. Bez większych strat z pola bitwy uszły jedynie hufce opolsko-raciborskie księcia Mieszka II Otyłego. Z pogromu ocalał również Jan Iwanowic, przyboczny rycerz księcia Henryka. Dotarł do Raciborza, gdzie jego relację z tragicznych wydarzeń pod Legnicą spisał w kronice klasztornej przeor raciborskich dominikanów Wincenty z Kielczy, sławny z autorstwa dwóch żywotów św. Stanisława oraz hymnu Gaude Mater Polonia. Kronika uważana jest dziś za zaginioną, ale w XV wieku skorzystał z niej kanonik krakowski i sławny dziejopis Jan Długosz. Z źródła tego przeniósł na karty Roczników, czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego ostatnie słowa ginącego pod Legnicą księcia Henryka. Brzmiały one: gorze szo nam stalo, czyli przytrafiło się nam nieszczęście. Władca wypowiedział je widząc uchodzące z pola bitwy wojska górnośląskie. To najstarsze polskie zdanie, o prawie 30 lat wcześniejsze od pochodzącej z 1270 roku zapiski w słynnej Księdze Henrykowskiej.

Między 1246 a 1258 rokiem dominikanie raciborscy wznieśli klasztor i kościół św. Jakuba. Konwent istniał do 1810 roku, kiedy to został zniesiony przez Prusaków. Zabudowania klauzury rozebrano, ale gotycki kościół, w kształcie po odbudowie z pożaru w 1300 roku, przetrwał do dziś w północno-wschodnim narożu Rynku. Z klasztoru dominikanów raciborskich pochodzi słynny, bogato zdobiony graduał z około 1500 roku, przechowywany obecnie w Muzeum.

Kościół otwarty podczas nabożeństw, poza nimi dostęp do kruchty pod chórem, zwiedzanie po uzgodnieniu z proboszczem parafii WNMP w Raciborzu, tel. + 48 32 415 49 08.

4

Kościół św. Jana Chrzciciela – Racibórz

Pierwsza wzmianka o kaplicy św. Jana na Ostrogu pochodzi z 1307 roku. Pierwotnie był to kościół drewniany, a obecny murowany wzniesiono w latach 1856-1860, według projektu architekta Wincentego Statza z Kolonii. Jest to jedna z ładniejszych górnośląskich świątyń neogotyckich, wzorowana na XIII-wiecznej katedrze we Fryburgu Bryzgowijskim w Badenii-Wirtembergii, uważanej za arcydzieło średniowiecznego gotyku. W transepcie kościoła zwracają uwagę przepiękne witraże z około 1900 roku, w tym niezwykle sugestywny Sąd ostateczny mistrza Franza Borgiasa Mayera z Monachium.

W XIX i XX wieku kościół na Ostrogu był celem licznych pielgrzymek przed łaskami słynący obraz Jezusa Boleściwego, umieszczony w zwieńczeniu bocznego ołtarza św. Krzyża. Malowidło na desce z przełomu XVII/XVIII wieku jest dziełem anonimowego autora, wzorowanym na twórczości włoskich mistrzów - Il Volterrano oraz Palloniego. Przerażające oblicze Jezusa ukazującego ranę w swoim boku sprawiło, że w 1827 roku, z fundacji rodziny książąt von Ratibor, wykonano kopię obrazu o znacznie łagodniejszym obliczu Zbawiciela. Umieszczono ją w ołtarzu głównym, pod kunsztownym malowidłem Jana Bochenka przedstawiającym chrzest Jezusa w Jordanie. Kult Jezusa ostrogskiego, zwanego Raciborskim Cierpiętnikiem, i cuda, które za Jego wstawiennictwem się tu dokonały, poświadczają liczne przekazy źródłowe oraz wota dziękczynne. Słynny polski podróżnik i etnograf Lucjan Malinowski stawiał Ostróg obok sanktuariów w Piekarach Śląskich i Częstochowie.

Kościół otwarty w czasie nabożeństw, zwiedzanie po uzgodnieniu z proboszczem, tel. + 48 32 415 24 22, parafia@parafiaostrog.pl
 
5

Mumia Egipcjanki – Racibórz

Około 1860 roku bogaty żydowski bankier, baron Anzelm von Rothschild, pan na Chałupkach i Szilerzowicach, odbył podróż do Egiptu, skąd przywiózł liczne pamiątki, w tym kompletny pochówek Egipcjanki, który miał być prezentem dla jego narzeczonej. Osobliwy podarek został odrzucony. W 1864 roku baron postanowił pozbyć się pamiątki z podróży, dzięki czemu mumia trafiła do gabinetu starożytności królewskiego ewangelickiego gimnazjum w Raciborzu, które działało w murach starej klauzury dominikanek. W 1927 roku zabytek przejęło formalnie nowo powstałe Muzeum Miejskie, zajmujące sąsiadujący z gimnazjum dawny kościół dominikanek. Przez kilkanaście lat toczyło jednak spór z muzeum w Gliwicach, które wypożyczyło mumię i nie chciało jej zwrócić. Uczyniło to dopiero w 1934 roku. Starożytny eksponat szczęśliwie przetrwał II wojnę światową.

Zabandażowana do połowy mumia, sarkofagi i bogato zdobiony, niezwykle kolorowy kartonaż a także trzy oryginalne urny kanopskie na wnętrzności zmarłych, sprowadzone przed wojną z muzeum starożytności w Berlinie, stanowią dziś największą atrakcję raciborskiego Muzeum, ściągającą rokrocznie tysiące turystów. Stała ekspozycja pt. W krainie Ozyrysa znajduje się w murach podominikańskiego kościoła św. Ducha. Prowadzone nad raciborską mumią badania naukowe pozwoliły ustalić, że Egipcjanka żyła w czasach XXII dynastii (946-722 p.n.e). Miała na imię Dżed-Amonet-ius-anch, co oznacza: bogini Amonet powiedziała, ona będzie żyć. Była zamożną mężatką, prawdopodobnie córką kapłana z Teb. Zmarła młodo w wieku około 20 lat. Przyczyną śmierci, jak wykazały badania rentgenologiczne, były najprawdopodobniej komplikacje ciążowe.

Czynne: wtorek-piątek od 8.30-16, soboty: 7.30-15.30, niedziele: 10-14, www.muzeum.raciborz.pl

6

Nekropolia Piastów i Przemyślidów – Racibórz

Według starych przekazów, dawny klasztorny kościół dominikanek p.w. Św. Ducha kryje szczątki zakonnic i dobrodziejów konwentu oraz groby władców górnośląskich z rodu Piastów i Przemyślidów. Na pochówki natrafiono podczas prac archeologicznych w latach 90. XX wieku. W ciągu kilku lat badań w prezbiterium oraz na miejscu nieistniejącej już kaplicy św. Dominika (przylegała do północnej ściany kościoła) odkryto kilkanaście krypt ze szczątkami kobiet i mężczyzn oraz dzieci. Do najciekawszych należały książęce pochówki z kaplicy św. Dominika, należące najprawdopodobniej do rodziców i rodzeństwa świątobliwej Ofki Piastówny, córki księcia Przemysła, przeoryszy raciborskich dominikanek. W prezbiterium odkryto grób księcia Walentyna Przemyślidy, ostatniego przedstawiciela tego rodu władającego Raciborzem, zmarłego w 1521 roku Symbolem końca dynastii był złamany miecz odnaleziony w grobowcu władcy.

Odkrycia w prezbiterium zaadaptowano na potrzeby ekspozycji muzealnej, pokazującej wnętrza średniowiecznych grobowców. Stanowi dziś ona unikat w skali kraju. Wzbogacona została szeregiem zabytków odnalezionych w grobach, między innymi medalikami, krucyfiksami czy elementami strojów. Rangę znalezisk w dawnym kościele św. Ducha podnoszą efekty badań prowadzonych tu przez krakowskich antropologów. Na czaszkach pogrzebanych w świątyni kobiet zidentyfikowano szereg przypadków rzadkiej genetycznej choroby określanej nazwą HFI (Hyperostosis frontalis interna). Dwie z czaszek należały do spokrewnionych kobiet, co uznano za światowy ewenement, omawiany później na prestiżowych międzynarodowych sympozjach antropologicznych.

Czynne: wtorek-piątek od 8.30-16, soboty: 7.30-15.30, niedziele 10-14, www.muzeum.raciborz.pl

7

Sanktuarium Matki Bożej – Racibórz

Legenda głosi, że mężny Szczepan z Raciborza objął wartę na przedmieściach z rozkazem zaalarmowania mieszczan w razie najazdu husytów. Kiedy nieopatrznie zasnął pod wielkim dębem, został pojmany i skrępowany. Husyci chcieli go powiesić na drzewie, ale uciekli w popłochu, gdy ukazała się im Matka Boża oraz rycerz anielski. Wdzięczny za wybawienie Szczepan udał się w podzięce na pielgrzymkę do Częstochowy, skąd przywiózł kopię cudownej jasnogórskiej ikony. Obraz zawisł na dębie, a msze odprawiał tu kapelan starowiejski. Według tradycji, w 1432 roku stanął tu kościół ufundowany przez węgierskiego hrabiego, który modląc się przed wizerunkiem Matki Boskiej wyprosił łaski uzdrowienia dla śmiertelnie chorej żony. Świątynia jest poświadczona źródłowo w 1445 roku. Początkowo drewniana, w latach 1723-1736 została zastąpiona obecną murowaną, wzniesioną w stylu barokowym. Obraz Matki Boskiej Raciborskiej znajduje się w ołtarzu głównym. Na wizerunku umieszczono korony poświęcone przez Ojca Świętego Jana Pawła II.

Cudowna ikona jest celem licznych pielgrzymek. Matka Boska Raciborska słynie z wielu łask, szczególnie dla kobiet pragnących potomstwa. W 1683 roku, w drodze pod Wiedeń, modlił się do Niej król Jan III Sobieski, prosząc o zwycięstwo w starciu z Turkami pod Wiedniem. Badań obrazu dotąd nie przeprowadzono, choć, według wstępnych opinii, pochodzi z XVI/XVII wieku. Ciekawostkę stanowi fakt, że weduta z Matką Boską ratującą Racibórz przed pożarem znajduje się na tak zwanej Mensie Mariana – malowidle z początku XVIII wieku, umieszczonym na odwrocie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w klasztorze jasnogórskim.

Kościół czynny od świtu do zmierzchu.

8

Gotycka fara – Racibórz

Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zwany farnym, najstarszy w Raciborzu, wzniesiono, jak chce tradycja, w 1205 roku za rządów księcia Mieszka, twórcy księstwa górnośląskiego, pana na Raciborzu i władcy Polski. Budowniczymi świątyni byli osiedlający się w Raciborzu przybysze z terenów Niderlandów – Flamandczycy i Walonowie. Pierwotna świątynia spłonęła w 1300 roku. Krótko potem została odbudowana. Z tego okresu pochodzi nawa główna z gwiaździstymi sklepieniami we wschodniej części oraz prezbiterium z unikalnymi cechami wczesnego śląskiego gotyku. W 1416 roku przy kościele osiedli na stałe kanonicy raciborscy, dotąd rezydujący przy kaplicy zamkowej. W nowym miejscu kolegiata została bogato uposażona przez chcącego odkupić swe winy, okrutnego księcia raciborskiego Jana Żelaznego. Do południowej ściany prezbiterium dobudowano kapitularz i skarbiec. W 1654 roku prezbiterium wyposażono w okazałe stalle kanonickie, wzorowane na kunsztownych stallach kościoła mariackiego w Krakowie. W 1810 roku Prusacy znieśli kolegiatę, przejmując jej liczne dobra ziemskie.

We wnętrzu kościoła imponuje monumentalny ołtarz główny, wykonany w latach 1656-1660 przez mistrza Salomona Steinhoffa z fundacji prałata Andrzeja Scodoniusa oraz Bractwa Literackiego – najstarszej górnośląskiej konfraterni. W niszach pomiędzy kolumnami znajdują się rzeźby świętych, a w zwieńczeniu figurka św. Marcelego, patrona Raciborza, który wedle legendy miał, w 1290 roku, uratować miasto przed najazdem Scytów (Rusinów i Tatarów). Od zachodu do nawy głównej przylega XV-wieczna Kaplica Polska, miejsce kultu świątobliwej Eufemii Ofki Piastówny zwanej błogosławioną, księżniczki raciborskiej, miejscowej dominikanki czczonej przez zakon kaznodziejski na całym świecie.

Kościół czynny od świtu do zmierzchu.

9

Kolumna Maryjna – Racibórz

Wyjątkowej klasy zabytek sztuki śląskiego baroku, dłuta wytrawnego mistrza Jana Melchiora Österreicha z 1727 roku. Monument stanął na miejscu średniowiecznego domu kupców z fundacji Marii Elżbiety Gaschin i rajców raciborskich jako wotum za uratowanie miasta przed straszliwą epidemią cholery. Na trójbocznym kamiennym cokole znajduje się nadstawa z herbami fundatorów, ujęta trzema postaciami świętych: Marcelego papieża – patrona Raciborza, św. Floriana - orędownika na czas pożarów oraz św. Sebastiana – patrona od morowego powietrza. W zwieńczeniu umieszczono posąg Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Kolumna cudem ocalała z pożogi 1945 roku, choć w gruzach legła cała okoliczna zabudowa. Tradycja głosi, że Racibórz za każdym razem zaleje woda, jeśli ktokolwiek odważy się kopać wokół postumentu (tak było przed katastrofalną powodzią w 1997 roku). Mowa też o rychłym końcu świata, gdy przyjdzie dzień, w którym żaden z raciborzan nie przeżegna się przed kolumną.

10

Baszta i mury obronne – Racibórz

Basztę wzniesiono w 1574 roku w stylu renesansowym. To jedyny, poza murami, zachowany stały element miejskich fortyfikacji. Wieńczy ją attyka z otworami strzelniczymi i czterema wieżyczkami. Budowla dawała schronienie załodze obrońców. Pełniła również rolę wieży więziennej. Z zachowanych wzmianek wiadomo, iż znajdował się tu tak zwany „zimny pokój”, w którym na podłodze wyścielonej źdźbłem słomy przetrzymywano aresztantów. W XVII wieku trafili tu na kilka zimowych miesięcy krnąbrni mistrzowie masarscy, których magistrat oskarżył o zawyżanie cen. Przy baszcie zachował się fragment gotyckich murów obronnych, wzmiankowanych w Raciborzu już w 1299 roku. System fortyfikacji starego miasta rozbudowano w XIV wieku. Umieszczono w nim szereg baszt obronnych i trzy bramy. Przed murami wykopano głęboką fosę. Obwarowania wzmocniono w 1663 roku w związku z niebezpieczeństwem najazdu tureckiego. Od XVIII wieku były sukcesywnie likwidowane. W latach 1764-1771 zasypano fosę. Współcześnie fragmenty starych fortyfikacji można oglądać także przy ulicach: Basztowej, Batorego, Drzymały, Leczniczej i Drewnianej.

tel. +48 725-321-953

11

Rezerwat Łężczok – Racibórz-Babice

Liczący ponad czterysta hektarów unikalny i chroniony obszar starorzecza Odry, obejmujący stawy hodowlane założone przez mnichów cysterskich w XIII/XIV wieku, torfowiska, wielogatunkowy, rzadki w Polsce naturalny las łęgowy oraz aleje drzew, w tym pomnikowych, jak na przykład słynny 400-letni dąb Sobieskiego. Monarcha podążał tędy pod Wiedeń w 1683 roku (przez rezerwat biegnie dziś szlak turystyczny zwany Aleją Husarii Polskiej). W XIX wieku polowali tu goście księcia von Ratibor, w tym dwukrotnie cesarz Niemiec Wilhelm II.

Flora rezerwatu to blisko 540 gatunków roślin naczyniowych, w tym trzydzieści chronionych. Ścisłej ochronie podlegają grzybienie białe, grążele żółte, salwinia pływająca czy kotewka orzech wodny. Osobliwością jest rzadki gatunek storczyka – kruszczyk połabski. Bytuje tu ponad 210 gatunków ptactwa (z 435 notowanych w Polsce), głównie wodnego i błotnego oraz drapieżnego, między innymi perkozy i kormorany, bieliki i rybołowy. Podczas przelotów zaobserwowano tak rzadkie gatunki, jak czapla purpurowa czy kaniuk (jedyne stwierdzenie w Polsce). Ponadto bytują tu gady (żmija zygzakowata), płazy (kumaki nizinne, traszki, ropuchy), ssaki (piżmak, borsuk i aż dziesięć z 22 notowanych w Polsce nietoperzy, w tym borowiaczek, wpisany do polskiej czerwonej księgi zwierząt), ważki, trzmiele, ryjkowce i motyle.

Na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz ruchu pojazdów.

12

Arboretum Bramy Morawskiej – Racibórz

Stary książęcy las zwany z pradawna Oborą, sprzedany mieszczanom raciborskim w 1928 roku przez księcia Wiktora von Ratibor. Legenda głosi, że w Oborze mieszkał kiedyś pustelnik. Była tu ponoć karczma, która zapadła się pod ziemię. Przy północnej krawędzi lasu istnieje źródło wody o wyjątkowych właściwościach, którą drewnianym wodociągiem przesyłany do browaru zamkowego, warząc na niej wyśmienite raciborskie piwo.

Dziś na ponad 160 hektarach pagórkowatego terenu dominuje rzadko spotykany na Górnym Śląsku pierwotny las mieszany, bogaty w ciekawe okazy flory, fauny i grzybów. Występują tu dęby o 4-metrowym obwodzie, jary, stawy, źródła i strumyki, a także specjalnie urządzone kolekcje roślin. W logo wpisała się cieszynianka wiosenna, odkryta tu w 1830 roku. Zwiedzanie arboretum ułatwiają dwie oznakowane ścieżki edukacyjne: dendrologiczna i ekologiczna. Las jest ulubionym miejscem wypoczynku raciborzan. Znajduje się tu mini-zoo, ścieżka zdrowia, tor saneczkowy i mała skocznia narciarska, a w pobliżu Arboretum kąpielisko. W latach 60. XX w. ekipa archeologów krakowskich prowadziła w Oborze badania kurhanów z V-VIII wieku. Miłośnicy militariów dostrzegą na wschodniej krawędzi lasu ślady umocnień z czasów powstańczych, a w lasku przy osiedlu Obora bunkier z czasów II wojny światowej.

Zoo czynne od świtu do zmierzchu.

13

Dawne techniki dentystyczne – Racibórz

Pasja rodziny Sterańczaków sprawiła, że raciborskie Muzeum może się poszczycić unikalną w skali Europy wystawą dawnych technik dentystycznych. Zbieranie zabytkowych foteli stomatologicznych, narzędzi i urządzeń wykorzystywanych przez dawnych dentystów i protetyków rozpoczął Kazimierz Starańczak, były pracownik Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu, protetyk racjonalizator i wynalazca. Wkrótce jego pasję podzielił syn Wojciech, lekarz dentysta. Razem zbierali kasowane wyposażenie gabinetów i pracowni. Tak powstała imponująca kolekcja, która na stałe znalazła swoje miejsce w Muzeum, przyprawiając dziś o dreszcze wielu zwiedzających. Trudno bowiem o inne wrażenie jeśli się ogląda chociażby XIX-wieczną ręczną wiertarkę czy osobliwy przyrząd do wyrywania zębów o wdzięcznej nazwie „kozia stópka”.

Czynne: wtorek-piątek od 8.30-16, soboty: 7.30-15.30, niedziele 10-14, www.muzeum.raciborz.pl

14

Muzeum kowalstwa – Bieńkowice

Bieńkowice mogą się poszczycić najstarszą czynną kuźnią i najbogatszym muzeum kowalstwa. Wszystko za sprawą rodziny Socha. Jak chce tradycja, wszystko zaczęło się od Janka Sochy rodem spod Krakowa, który w 1683 roku szedł pod Wiedeń z Sobieskim. Kiedy polska armia rozbiła się obozem na polach pod Raciborzem, w Bieńkowicach poznał dziewczynę. Tak się w niej zakochał, że zaprzysiągł rychły powrót. Po pokonaniu Turków dotrzymał obietnicy. Przyjechał nad Cynę, ożenił się z ukochaną, doczekał się syna Andrzeja, a jako że był kowalem, założył w Bieńkowicach kuźnię. Był to rok 1702. Odtąd Sochowie niezmiennie od wieków zajmują się tym samym fachem. Po wspomnianym Janku jego syn Andrzej, potem kolejno: Franciszek, Urban, Antoni i Jan. W 1910 r. przyszedł na świat Alojzy Socha, kowal w siódmym pokoleniu. Jego syn Jan i wnuk Robert podtrzymują tradycję. Nadal kują żelazo w starej kuźni (obecna murowana powstała w 1840 roku na miejscu pierwotnej drewnianej), a przy domu urządzili również muzeum kowalstwa. Nigdzie indziej w Polsce nie można zobaczyć aż tylu zabytków tego fachu. Kuźnię i muzeum można zwiedzać.

Bieńkowice, ul. Wojnowska 5, 47-451 Tworków, zwiedzanie po uzgodnieniu tel. +48 32 419 65 29, +48 32 419 65 23.

15

Meandry Odry i pałac Rothschildów – Chałupki

Graniczne meandry Odry, to obszar chronionego krajobrazu utworzonego przez naturalne zakola rzeki, które zachwycają przyrodników. Występuje tu kilka rzadkich zbiorowisk roślinnych chronionych w skali europejskiej, m.in. lasy nadrzeczne z olszą czarną i jesionem, łęgi wierzbowo-topolowe i fragmenty wilgotnych łąk. Potwierdzono występowanie ponad 120 gatunków roślin. Żyją tu bobry, wydry, rzadkie motyle, a także zagrożone wyginięciem chrząszcze. Swoje gniazda w urwistych brzegach buduje zimorodek. Przez meandry prowadzi polsko-czeska ścieżka edukacyjna.

Położony nad brzegiem Odry barokowy pałac w Chałupkach wzniesiono w 1682 roku na fundamentach średniowiecznej twierdzy, poświadczonej źródłowo w 1373 roku, nazywanej niegdyś Barutswerde. O pierwotnym obronnym charakterze tego miejsca świadczą zachowane relikty fosy oraz średniowiecznych umocnień bastionowych. Nad wejściem zachował się herb rodowy byłych właścicieli – bogatych żydowskich bankierów Rothschildów. W sąsiedztwie pałacu most graniczny z 1899 roku, zwany dawniej Mostem Jubileuszowym Cesarza Franciszka Józefa. Przy nim budynek dawnego zajazdu i restauracji z końca XIX wieku. Warto zobaczyć zabudowania dworca kolejowego z połowy XIX wieku, powstałe w związku z uruchomieniem w 1847 roku pierwszego połączenia Prus i Austro-Węgier przez Racibórz-Chałupki.

W pałacu mieści się hotel i restauracja, www.hotel-zamek.pl

16

Pałac Lichnowskich – Krzyżanowice

Pałac w Krzyżanowicach zbudowano w 1670 roku jako „okazały pański dom” na miejscu starszego dworku. Około 1860 roku został przebudowany przez zamożną rodzinę Lichnowskich w duchu neogotyku. Budowlę wzbogacono o okrągłą wieżę w południowo-wschodnim narożu. Z połowy XIX wieku pochodzi budynek bramny, wzniesiony w stylu neogotyku angielskiego, z zachowaną ozdobną kratą żeliwną i tablicą inskrypcyjną. Pałac otacza arboretum z egzotycznymi gatunkami drzew, rośnie tu m.in. okazały tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera). W sierpniu 1806 roku, na zaproszenie Lichnowskich, koncertował tu przyjaciel rodziny, Ludwig van Beethoven. Dla zaproszonych gości zagrał na szpinecie, czyli małym instrumencie będącym odmianą klawesynu. Wiosną 1848 roku pałac był miejscem tajemnego spotkania Franciszka Liszta oraz Karoliny Iwanowskiej, która uciekła z Rosji od swojego męża, księcia Mikołaja Sayn-Wittgensteina. Liszt otrzymał pałac do dyspozycji od przyjaciela, księcia Feliksa Lichnowskiego. Znał i cenił sobie to miejsc. Bywał tu już w 1843 oraz 1846 roku. W Krzyżanowicach powstało dzieło pt. „Herbei, den Spat und Schaufel” („Podajcie szpadel i łopatę”), oparte na motywach popularnej „Marsylianki”. Czekając na kochankę wiosną 1848 roku, Liszt komponował. W liście z 10 kwietnia pisał do Feliksa: „W okresie oczekiwania najszczęśliwszym człowiekiem na świecie czuję się w Krzyżanowicach, gdzie spędzam moje błogosławione dni zupełnie sam, od ranka do wieczora przy pracy”.

Pałac zajmuje dom pomocy społecznej, zwiedzać można arboretum oraz kaplicę.

17

Kościół świętych Piotra i Pawła – Tworków

Wyjątkowej klasy zabytkiem jest barokowy kościół parafialny świętych Piotra i Pawła, wzniesiony w latach 1691-1694 według projektu Jana Zellera z Opawy. We wnętrzu zachowała się piękna dekoracja stiukowa Antoniego Signo z Opawy (1691), nad chórem malowidło z kompozycją Sądu Ostatecznego, loża kolatorska z końca XVII wieku, a także bogato zdobiony snycerką ołtarz główny z tego samego okresu, z obrazem „Nakarmienia rzesz”. W świątyni znajduje się unikalna w skali europejskiej ekspozycja jedenastu zdobionych trumien i sarkofagów miejscowych możnowładców z rodu Reiswitzów i Wilczek. Pokazywane eksponaty pochodzą z krypty pod tzw. babińcem, którą otwarto w 1993 roku. W bogato zdobionym sarkofagu z partiami złoconymi pochowano Ewę z domu Wilczek (żyła w l. 1613-1655). W trumnie cynowo-ołowianej spoczął jej mąż Wacław Reiswitz. Pozostałe trumny zdobione są bogatą polichromią olejną, w większości przypadków ze złoceniami. Ogromną wartość mają odkryte w pochówkach ubranka; m.in. przewiązany pasem żupanik Jerzego Wilhelma (zm. 1683) nawiązujący wyglądem do polskiego stroju szlacheckiego oraz sukieneczka Klary Ludwiki. Cały zbiór wyróżnia się na tle podobnych zachowanych w Polsce (Wawel, Brzeżany, Brzeg, Legnica, Złotów, Sieraków) i w Europie (Wiedeń, Monachium). To jedyny tak duży zespół sarkofagów dziecięcych w Polsce.

Kościół otwarty w czasie nabożeństw, zwiedzanie po uzgodnieniu z proboszczem tel. + 48 32 419 62 26.

18

Zamek i stary młyn – Tworków

Zamek w Tworkowie, obecnie zachowany w ruinie, to stara średniowieczna twierdza, otoczona niegdyś fosą, w II połowie XVI wieku przebudowana w stylu renesansowym. Na przełomie XVII/XVIII wieku zamek zyskał cechy barokowe, a w latach 1872-1874, wedle projektów architekta Heidenreicha, nadano mu styl neorenesansowy. Budowla spłonęła w 1931 roku. W początkach XIX wieku wielokrotnie bywał tu u swojego wuja poeta Joseph von Eichendorff. Ze względu na ponurą atmosferę nazywał zamek „gniazdem sowy”. Legenda głosi, że prowadzi stąd tajemne podziemne przejście do kościółka św. Urbana.
Przy ul. Młyńskiej, nad stawem niedaleko zamku, stoi murowany młyn z 1914 roku z napędem elektrycznym. Zbudowano go na miejscu starszego drewnianego młyna wodnego, wzmiankowanego już w 1703 roku.  Od dziesięciu pokoleń młynarstwem zajmuje się tu rodzina Pawlik. Młyn nadal świadczy usługi, a dla turystów organizowane są specjalne pokazy, łącznie z uruchomieniem koła napędzanego wodą ze stawu.

Ruiny zamku uporządkowane, możliwy spacer wokół budowli. Zwiedzanie młyna po uzgodnieniu z właścicielem Franciszkiem Pawlikiem, tel. + 48 32 419 63 55.

19

Procesja ku czci św. Mikołaja – Krzanowice

Procesja odbywa się co roku 6 grudnia rankiem, w dzień wspomnienia św. Mikołaja. Chłopi z Krzanowic oraz okolic dosiadają koni i pradawnym zwyczajem stawiają się przed kościołem farnym św. Wacława. Stąd jadą do filialnego kościółka p.w. św. Mikołaja na skraju Krzanowic, przy drodze do Raciborza. Świątynia nazywana jest przez miejscowych Mikołaszkiem. Na przedzie procesji jedzie proboszcz w bryczce, zwaną tu kolasą. Po dotarciu jeźdźcy trzykrotnie okrążają Mikołaszka, śpiewając pieśń „Święty Mikołaju, patronie nasz…”. Na koniec uczestniczą w mszy świętej.

Jak chce tradycja, wzmiankowany po raz pierwszy w 1613 roku kościół św. Mikołaja zbudowano jako drewniany w podzięce za koniec wojny ze Szwedami. Obecna późnobarokowa świątynia z 1744 roku została wzniesiona jako wotum dziękczynne za uratowanie Krzanowic przed najazdem Węgrów. Wewnątrz znajduje się neogotycki ołtarz patrona z późnobarokowymi figurami dwóch biskupów. Kościół parafialny św. Wacława, wzmiankowany jest w 1288 roku, początkowo drewniany, obecny neobarokowy, zbudowany został w latach 1914-1915 według projektu Józefa Seyfrieda. Świątynia jest otoczona ceglanym murem, częściowo w wątku gotyckim. Od zachodu widoczna reszta XVI-wiecznej półkolistej bastei z otworami strzelniczymi.

20

Pałac złej hrabiny – Krowiarki

Pałac zbudowano około 1800 roku. Należał do Strachwiztów, Gaszynów oraz przemysłowców Donnersmarcków. W II połowie XIX wieku otrzymał neorenesansowy i neobarokowy wygląd. Fasada frontowa nawiązywała do północno-europejskiego manieryzmu, włoskiego renesansu i późnego baroku. Pamiątką po bogato zdobionych wnętrzach są misternie cyzelowane arabskie motywy ornamentalne sali mauretańskiej. Po 1892 roku zbudowano dwupiętrowe skrzydło w stylu secesyjnym. Pałac otacza piękny park ze starodrzewiem, kryjący też mauzoleum rodowe Donnersmarcków. Legenda głosi, że w pałacu mieszkała zła hrabina Gaszynowa. Namówiła męża, by odmówił cesarzowi przyjęcia wojska na kwaterunek. Stwierdziła, że woli mieć na utrzymaniu dwieście psów niż pruskich żołdaków. Cesarz wpadł w furię. Kazał hrabinie kupić psy, na co przystała z ochotą. Odtąd, budząc strach ludności, galopowała na białym koniu ze swoją sforą po okolicznych lasach, polując i tępiąc zwierzynę. Pewnego razu odstrzeliła sobie dwa palce. Na jej zlecenie wykonano złote protezy. Jeszcze dziksza znów goniła zwierzynę w kniejach. Kiedy zmarła, nie zaznała spokoju. Miejscowi twierdzą, że nocą ukazywał im się duch hrabiny na białym koniu. Poznawali ją po błyszczących w lunarnej poświacie złotych palcach. Kiedy pojawiał się duch szlachcianki, we wsi słychać było wycie psów. Ponoć miała też na sumieniu śmierć służącej.

Informacje na temat zwiedzania: www.krowiarki.pl

21

Stacja sejsmologiczna – Racibórz

Stacja powstała w 1927 roku. Stanowiła element pierwszej europejskiej stałej sieci stacji sejsmologicznych. Jako pierwszy badania prowadził tu znany niemiecki sejsmolog, prof. Carl Mainka, wykładowca uniwersytetów w Strasburgu i Getyndze, entuzjasta astronomii. Skonstruowane przez niego sejsmografy notowały trzęsienia ziemi z całego świata, głównie jednak w paśmie Karpat i Sudetów oraz wywołane stąpnięciami w pobliskich kopalniach aglomeracji górnośląskiej. Urządzenia Mainki znajdują się w obserwatorium do dziś, a o znacznym dorobku profesora świadczą liczne zachowane dokumenty, w tym szklane klisze z czynionych przez niego obserwacji astronomicznych. Obecnie działa tu Śląskie Obserwatorium Geofizyczne Polskiej Akademii Nauk, a jednej z sal urządzono unikalną ekspozycję aparatury sejsmologicznej.

Śląskie Obserwatorium Geofizyczne PAN, ul. Chłopska 1 (naprzeciwko kościoła Matki Bożej). Godziny otwarcia od 8.00 do 15.00 po uprzednim powiadomieniu. Kontakt: tel: +48 32 415 55 40, e-mail: wojtak@igf.edu.pl

22

Pałac Baildona – Pogrzebień

Pałac z połowy XIX wieku, pierwotnie jednopiętrowy, w latach 1885-1886 przebudowany przez ówczesnego właściciela Aleksandra von Baildona, bogatego górnośląskiego przemysłowca. Dobudowano wówczas piętro, na które prowadzą schody z białego marmuru. Fasadę zaprojektowano we włoskim stylu willowym. W 1930 roku podupadły pałac przejął zakon salezjanów. Budowlę odnowiono a wnętrza zaadaptowano na potrzeby salezjańskiego seminarium. W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili tu obóz, między innymi dla polskich dzieci (Polenlager). Po wojnie pałac przejęły siostry salezjanki i urządziły tu swój klasztor. Budowlę otacza park. W konwencie przebywała Sługa Boża siostra Laura Meozzi (1873-1951), kandydatka na ołtarze. Jej grób znajduje się przy miejscowym kościele parafialnym p.w. św. Bartłomieja. Z Pogrzebienia pochodziła Alojza Luiza von Larisch, żona Josepha von Eichendorffa, znanego niemieckiego poety doby romantyzmu. Wędrówki Eichendorffa po lesie Widok w pobliskim Brzeziu upamiętnia stojący przed lasem kamień. Pogrzebień usytuowany jest na wzniesieniu. Na jego południowym krańcu, na skraju wsi przy drodze do Lubomi, rozciąga się przepiękny widok na dolinę Odry oraz Bramę Morawską, naturalne przejście pomiędzy pasmami Karpat i Sudetów.

23

Opactwo cysterskie – Rudy

Początki klasztoru cysterskiego w Rudach sięgają połowy XIII wieku. Sprowadzeni z Jędrzejowa małopolscy zakonnicy zbudowali gotycki kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz czteroskrzydłowy budynek klauzury. W XVII wieku, dzięki znacznym dochodom z kopalń rudy żelaza i przetopu surowca, mnisi przebudowali kościół i klasztor w duchu baroku, wznosząc dodatkowo od północy okazały pałac opacki. W 1810 roku konwent został skasowany przez króla pruskiego, a majątek zakonu przeszedł we władanie rodziny książąt von Ratibor. Ci postanowili zaadaptować stary klasztor i pałac na siedzibę możnowładczą, którą odwiedzała cała europejską arystokracja, w tym koronowane głowy, na przykład księżniczka Wiktoria, późniejsza cesarzowa Niemiec i królowa Prus, oraz jej syn, Wilhelm II, cesarz Niemiec w l. 1888-1918. W 1945 roku kościół i pałac książęcy spłonęły. Później zostały odbudowane. Rudy stanowią dziś diecezjalne sanktuarium Matki Boskiej Pokornej diecezji gliwickiej z racji łaskami słynącego obrazu, który przechowywany jest w barokowej kaplicy pocysterskiego kościoła. Odnowiony stary klasztor i pałac pełni dziś rolę ośrodka pielgrzymkowego i muzeum. Wokół rozciąga się okazały park, urządzony w połowie XIX wieku w stylu angielskim. Na skraju wsi, przy drodze go Gliwic, znajduje się zabytkowa stacja liczącej sobie ponad 100 lat kolei wąskotorowej Racibórz-Rudy-Gliwice. W starej parowozowni urządzono muzeum zabytków techniki, a chętni przez cały rok mogą skorzystać turystycznych przejazdów starą ciuchcią.

Kościół w Rudach czynny od świtu do zmierzchu. Zwiedzanie opactwa – informacje na: www.rudy-opactwo.pl, zwiedzanie stacji i przejazdy – informacje: www.kolejkarudy.pl

Strona główna /POLITYKA PRYWATNOŚCI I WYKORZYSTANIA PLIKÓW COOKIES/Projekt „Przy książęcym stole”/Projekt „Wspólna historia poprzez zabawę”/RODO - Klauzule Informacyjne/Imprezy - Zapowiedzi/Cennik/Aktualności/Turystyka/Kontakt/O Zamku/Multimedia/Archiwum Wydarzeń/Linki/Mapa strony/Realizacja Projektu/Lokalizator/E-kartki/Deklaracja dostępności

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Informacje źródłowe na temat Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 znajdują się na stronie www.rpo.slaskie.pl

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego – realna odpowiedź na realne potrzeby

© Powiat Raciborski / Projekt i wykonanie: Margomedia
Portal www.zamekpiastowski.pl wykorzystuje pliki cookies, czyli tzw "ciasteczka". W przypadku braku akceptacji korzystania z plików cookies prosimy o opuszczenie strony.
Zamknij